Kuzey ve Orta Amerika, yıllar önce yok edilen tehlikeli bir parazit olan Yeni Dünya vida kurdu (Cochliomyia hominivorax) tehdidiyle yeniden karşı karşıya. Özellikle büyükbaş hayvancılık açısından ciddi risk taşıyan bu etçil sinek türü, aynı zamanda insan sağlığı için de büyük bir tehdit oluşturuyor.
Yaralara Yumurtlayıp Canlı Dokuları Tüketiyor
Dişi vida kurdu sineği, açık yara kokusunu algılayarak bu noktalara yumurta bırakıyor. Kısa sürede yumurtadan çıkan larvalar, canlı dokularla beslenerek derin yaralar, enfeksiyonlar ve müdahale edilmezse ölüme kadar giden sonuçlara yol açabiliyor.
Geçmişte yalnızca Teksas’ta yılda yaklaşık 1 milyon enfekte hayvanın tedavi edildiği belirtiliyor.
Temizlenmişti, Ancak Geri Döndü
1960’lardan 1990’lara kadar yürütülen yoğun biyolojik mücadele programı ile bu parazit ABD ve Meksika’dan tamamen temizlenmişti. “Steril sinek yöntemi” sayesinde dişilerin üremesi engellenmiş, 1982 itibarıyla ABD bu tehditten kurtulmuştu.
Panama’da kurulan bir merkezde haftalık 100 milyon steril sinek üretimi hâlâ sürdürülüyor. Ancak bu önleyici sisteme rağmen vida kurdu 2022 itibarıyla tekrar kuzeye yöneldi. 2023’te Panama’daki vakalar artarken, Kasım 2024’te Meksika’ya ulaştı.
Meksika’dan ABD’ye Yayılma Riski
Meksika’da şu ana kadar 8 insan vakası kayıtlara geçti. Orta Amerika genelinde yaklaşık 17 milyon büyükbaş hayvan risk altında. Yayılımın devam etmesi durumunda yalnızca Teksas ve Florida’da 14 milyon sığır tehdit altına girecek.
Bu gelişme üzerine ABD, Meksika’dan canlı hayvan ithalatını geçici olarak durdurdu. Ayrıca bölge ülkeleriyle koordineli şekilde, hem gözetim sistemlerini güçlendirme hem de sinek üretimini artırma çalışmalarına başladı.
Mücadele Planı Genişliyor
Uzmanlar, etkin mücadele için steril sinek üretiminin artırılması gerektiğini vurguluyor. 1980’lerde Meksika’da haftalık 500 milyon sinek üretildiği biliniyor. Bu kapasiteye yeniden ulaşmak için ABD Tarım Bakanlığı, Meksika’daki meyve sineği üretim tesislerini dönüştürmeyi ve haftalık 60-100 milyon arası sinek üretimi yapacak yeni bir sistem kurmayı planlıyor.
Ancak tek başına sinek salımı yeterli değil. Uzmanlar, anti-paraziter tedavi, hayvanların korunması ve eğitimli sahada gözetim ekipleriyle mücadele yürütülmesinin hayati önemde olduğunu belirtiyor. Ayrıca, iklim değişikliği nedeniyle önceki eradikasyon sürecinde etkili olan serin hava koşullarının bu kez işe yaramayabileceği uyarısında da bulunuluyor.
(Kaynak ajans Balıklıgöl)
